红糖大枣水有什么功效
Doonlimtuun (Afaan Ingiliffaan: Submarine) doonii bishaan keessa guutummaatti lixee of-danda'ee socho'uu danda'uudha. Innis dooniiwwan bishaan irra deeman irraa adda ta'ee, yeroo dheeraadhaaf bishaan jala turuu fi hojiiwwan adda addaa raawwachuu danda'a. Doonlimtuuwwan irra caalaatti kaayyoo waraanaatiif beekamu. Hojiiwwan akka haleellaa dhoksaa, basaasuu, fi ittisa niwukilaraa keessatti gahee olaanaa qabu. Kana malees, qorannoo saayinsii galaanaa, argannoo bishaan jalaa, fi turizimiif illee ni tajaajilu.
Tekinooloojiin doonlimtuu yaad-rimee fiiziksii kan ololoka (buoyancy) jedhamu irratti hundaa'a. Bishaan gara keessaatti naquun ulfaatina isaa dabalee bishaan keessa lixa, bishaan sana gad-baasuun immoo ulfaatina isaa hir'isee gara gubbaatti ol-baha.
Seenaa Guddina Doonlimtuu
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Yaadni waa'ee bishaan jala deemuu bara durii irraa eegalee kan ture yoo ta'u, hojiin qabatamaan jaarraa 17ffaa keessa jalqabe.
Yaaliiwwan Jalqabaa
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Doonlimtuun qabatamaadhaan hojjetame kan jalqabaa bara 1620 keessa Cornelis Drebbel nama lammii Neezarlaand kan tureeni. Doonlimtuun isaa muka irraa kan hojjetame yoo ta'u, bifa gogaatiin haguugamee, humna namaatiin (oars) socho'a ture. Waggoota itti aananitti kalaqawwan hedduun yaalamanis, kan waraanaaf yaalame inni jalqabaa bara Warraaqsa Ameerikaa keessa kan David Bushnell hojjete Turtle jedhamu ture. Innis humna nama tokkootiin kan socho'u yoo ta'u, doonii waraanaa Biriitish irratti haleellaa yaalus hin milkoofne.
Jaarraa 19ffaa: Guddina Guddaa
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Jaarraan 19ffaa doonlimtuuwwaniif yeroo jijjiiramaa ture. Bara Waraana Siviilii Ameerikaa keessa, doonlimtuun H. L. Hunley jedhamu seenaa keessatti yeroo jalqabaatiif doonii diinaa (USS Housatonic) liqimsiisuun galmaa'e, garuu battalumatti ofii isaas liqimfame. Guddinni dhugaa kan dhufe hojii John P. Holland tiin. Innis doonlimtuuwwan motora Diiziliitiin (yeroo bishaan irra jiru) fi motora Elektirikiitiin (yeroo bishaan jala jiru) socho'an kalaquun, bu'uura doonlimtuu ammayyaatiif kaa'e.
Waraana Addunyaa I fi II
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Waraana Addunyaa I keessatti, doonlimtuuwwan Jarmanii kan U-boats jedhaman daldala galaanaa Biriitish irratti miidhaa guddaa geessisan. Waraana Addunyaa II keessatti immoo tekinooloojiin isaanii caalaatti fooyya'e. Guddinni akka 'snorkel' (kan bishaan jala osoo jiranii qilleensa fudhachuuf gargaaru) doonlimtuuwwan yeroo dheeraaf bishaan jala akka turan taasise. Ameerikaan dooniiwwan daldalaa Jaappaan liqimsuun, Jarmaniin immoo garee wolf packs jedhamuun dooniiwwan Allied irratti haleellaa cimaa raawwachaa turte.
Bara Niwukilaraa
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Warraaqsa isa guddaa kan fide kalaqa humna niwukilaraa ture. Bara 1954, doonlimtuun jalqabaa kan humna niwukilaraan socho'u, USS Nautilus, hojii eegale. Humna niwukilaraa fayyadamuun, doonlimtuuwwan ji'oota hedduudhaaf bishaan jala turuu, saffisa guddaadhaan deemuu, fi boba'aa guuttachuuf gara gubbaatti ol-bahuu malee hojjechuu danda'an. Kunis yeroo Waraana Qorraa keessa doonlimtuuwwan misaayila baallistikiitiin guutaman (SSBNs) akka meeshaa sodaa niwukilaraa (nuclear deterrence) murteessaatti akka tajaajilan taasise.
Akkaataa Itti Hojjetu
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Doonlimtuun yaad-rimee saayinsii salphaa garuu humna guddaa qabutti fayyadama.
- Karkarooyyee Ololoka (Ballast Tanks): Kun qaama doonlimtuu isa murteessaadha. Karkarooyyeewwan kun qaama alaa fi qaama keessoo gidduutti argamu.
- Lixuuf (To Dive): Vaalviiwwan banuun bishaan galaanaa karkarooyyeewwan kanatti naqu. Ulfaatinni doonlimtuu dabaluun, ololoka gad-aanaa (negative buoyancy) uumee bishaan keessa lixa.
- Ol-bahuuf (To Surface): Qilleensa dhiibbaa guddaa qabu (compressed air) karkarooyyeewwan keessatti gad-lakkisuun, bishaan keessaa baasu. Ulfaatinni doonlimtuu hir'achuun, ololoka ol-aanaa (positive buoyancy) uumee gara gubbaatti ol-baha.
- Ololoka Giddu-galeessaa (Neutral Buoyancy): Hamma bishaanii fi qilleensa karkarooyyeewwan keessa jiru sirriitti madaaluun, bishaan keessa iddoo barbaadanitti fannifamee turuu danda'a.
- Koola Bishaan Keessaa (Hydroplanes): Akkuma koola xiyyaaraa, koolawwan kunniin yeroo doonlimtuun socho'u, kofa isaanii jijjiiruun gara gubbaatti ykn gara jalaatti akka lixu/bahu gargaaru.
- Humna Sochoostuu (Propulsion): Doonlimtuuwwan ammayyaa humna sochoostuu gurguddoo lama qabu:
- Diizil-Elektirikii: Yeroo bishaan irra jiran motora diiziliitiin baatrii chaarjessu. Yeroo bishaan jala lixan, humna elektirikii baatrii irraa argamuun socho'u.
- Niwukilaraa: Rii'aaktariin niwukilaraa hoo'a guddaa uumuun bishaan gara hurkaatti jijjiira. Hurki kun Tarbaayinii naanneessuun jeneretaraa sochoosee humna elektirikii maddisiisa.
Gosa Doonlimtuuwwanii
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Doonlimtuuwwan kaayyoo isaanii irratti hundaa'uun bakka adda addaatti qoodamu.
Doonlimtuuwwan Waraanaa
[gulaali | lakkaddaa gulaali]- Doonlimtuu Haleellaa (Attack Submarine - SSN/SSK): Doonlimtuuwwan diinaa fi dooniiwwan bishaan irraa adamsuuf fi haleeluuf oolu.
- Doonlimtuu Misaayila Baallistikiitiin Guutame (Ballistic Missile Submarine - SSBN): Misaayiloota niwukilaraa fageenya dheeraa dhaqqabuu danda'an kan baatanii deemaniidha. Kaayyoon isaanii inni guddaan sodaa uumuun ittisaaf tajaajiluu dha.
- Doonlimtuu Misaayila Kuruuziitiin Guutame (Cruise Missile Submarine - SSGN): Misaayiloota konvenshinaalaa (kan niwukilaraa hin taane) hedduu baatanii, lafa irratti haleellaa raawwachuuf oolu.
Doonlimtuuwwan Siivilii
[gulaali | lakkaddaa gulaali]- Qorannoo fi Saayinsiif kan Oolan: Jireenya bishaan jalaa, ji'oolojii galaanaa, fi argannoowwan arkiyooloojii qorachuuf tajaajilu.
- Turizimiif kan Oolan: Turistoota fudhatanii jireenya bishaan jalaa daawwachiisu.